ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบบเกษตรกรรม (Agriculture) มีกี่ประเภท แบบเจาะลึก

จากบันทึกที่แล้ว ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบบเกษตรกรรม (Agriculture) มีกี่ประเภท เรารู้จักการแบ่งประเภทธุรกิจเกษตร (Agribusiness) โดยใช้เกณฑ์ การแบ่งมาตรฐานอุตสาหกรรม TSIC ตั้งแต่ หมวดใหญ่ (Section) ถึงการแบ่งตามหมู่ใหญ่ (Group) แล้ว วันนี้มาดูต่อให้ละเอียดขึ้น เจาะลึกขึ้น ว่าเราแบ่งเป็นธุรกิจเกษตรในหมวด เกษตรกรรม (Agriculture) ได้เป็นกี่ประเภท อะไรบ้าง โดยขอใช้เลขหัวข้อต่อจากบันทึกก่อนหน้าเพื่อความต่อเนื่องครับ

5. ประเภทธุรกิจเกษตร (Agribusiness) ตามหมู่ย่อย (Class)

เอาละครับ ถ้าเราอยากจัดหมวดหมู่ธุรกิจเกษตรแบบเกษตรกรรม หรือ การเป็นเกษตรกรเสียเองให้ละเอียดขึ้นไปอีก เราสามารถจัดต่อได้ คือ ดูไปถึงหมู่ย่อย (Class) ของประเภทธุรกิจเกษตร 13 หมู่ใหญ่ (Group) ก็จะพบรายละเอียดของธุรกิจเกษตรมากขึ้นอีก

รายละเอียดหมวดย่อย (Division) หมู่ใหญ่ (Group) และ หมู่ย่อย (Class) ของธุรกิจเกษตร จะมีรายละเอียด ดังนี้

หมวดย่อย 01 (Division 01) การเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์ การล่าสัตว์ และกิจกรรม บริการที่เกี่ยวข้อง

หมวดย่อย (Division) 01 แบ่งออกได้เป็น 7 หมู่ใหญ่ (Group) และ 30 หมู่ย่อย (Class) ดังนี้ครับ

• หมู่ใหญ่ 011 (พืชล้มลุก) มี 7 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 012 (พืชยืนต้น) มี 9 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 013 (การขยายพันธ์พืช) มี 1 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 014 (การผลิตสัตว์) มี 7 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 015 (การทำฟาร์มผสมผสาน) มี 1 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 016 (กิจกรรมสนับสนุนการเกษตรและกิจกรรมหลังการเก็บเกี่ยว) มี 4 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 017 (การล่าสัตว์การดักสัตว์และกิจกรรมบริการอื่นๆที่เกี่ยวข้อง) มี 1 หมู่ย่อย

หมวดย่อย 02 (Division 02) ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้และการทำไม้

หมวดย่อย (Division) 02 แบ่งออกได้เป็น 4 หมู่ใหญ่ (Group) และ 4 หมู่ย่อย (Class) (เท่ากันทั้งหมู่ใหญ่และหมู่ย่อยเลย) ดังนี้

• หมู่ใหญ่ 021 (วนวัฒนวิทยา และกิจกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวกับป่าไม้) มี 1 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 022 (การทำไม้) มี 1 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 023 (การเก็บหาของป่า) มี 1 หมู่ย่อย
• หมู่ใหญ่ 024 (การบริการที่สนับสนุนการป่าไม้) มี 1 หมู่ย่อย

หมวดย่อย 03 (Division 03) ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการประมงและการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ

หมวดย่อย (Division) 03 แบ่งออกเป็น 2 หมู่ใหญ่ (Group) และ 4 หมู่ย่อย (Class) ดังนี้

• หมู่ใหญ่ 031 (การประมง) มี 2 หมู่ย่อย (คือ 0311 การประมงทะเล และ 0312 การประมงน้ำจืด)
• หมู่ใหญ่ 032 (การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ) มี 2 หมู่ย่อย (คือ 0321 การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำทะเล และ 0322 การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืด)

---

สรุปคือ ถ้าแบ่งออกตามหมู่ย่อย (Class) เราจะแบ่งธุรกิจเกษตรออกได้เป็น 38 ประเภท โดยในธุรกิจเกี่ยวกับป่าไม้ (02) และ ธุรกิจเกี่ยวกับประมง (03) ผู้เขียนได้อธิบายชื่อไว้ด้านบนแล้ว

ส่วนหมวด 01 ที่แบ่งออกเป็น 30 หมู่ย่อย ผู้เขียนขอยกตัวอยากให้ดู 1 หมู่ย่อยแทนนะครับ ถ้าอยากรู้แบบเต็มๆ ลองดูรายงาน TSIC ฉบับเต็มได้ครับ

ผู้เขียนขอ ยกตัวอย่าง หมู่ใหญ่ 012 (พืชยืนต้น) เราสามารถแบ่ง หมู่ย่อย (Class) ออกได้อีกดังนี้

• 0121 การทำสวนองุ่น
• 0122 การปลูกไม้ผลเมืองร้อนและกึ่งร้อน
• 0123 การปลูกไม้ผลตระกูลส้ม
• 0124 การปลูกไม้ผลเมืองหนาว
• 0125 การปลูกไม้ผลยืนต้น ไม้ผลที่มีต้นเป็นพุ่ม และ ไม้ผลที่มีเปลือกแข็ง
• 0126 การปลูกไม้ยืนต้นที่ให้น้ำมัน
• 0127 การปลูกพืชที่นำไปทำเครื่องดื่ม
• 0128 การปลูกพืชประเภท เครื่องเทศ เครื่องหอม ยารักษาโรค และ พืชทางเภสัชภัณฑ์
• 0129 การปลูกพืชยืนต้นประเภทอื่นๆ

จะเห็นว่า หมู่ย่อย (Class) ของ หมู่ใหญ่ (Group) 012 พืชยืนต้น แบ่งออกได้เป็น 9 กลุ่ม ตามประเภทของต้นไม้บ้าง เช่น ไม้ผลเมืองร้อน ไม้ผลเมืองหนาว

หรือ ตามวัตถุประสงค์บ้าง เช่น ปลูกให้น้ำมัน ปลูกไปทำเครื่องดื่ม เป็นต้น

สรุป ถ้าเราสรุปประเภทของธุรกิจเกษตร ด้วยการเกณฑ์การแบ่งตามหมู่ย่อย (Class) เราสามารถแบ่งธุรกิจเกษตรออกได้เป็น 38 ประเภท ซึ่งมาจาก 30 + 4 + 4 จากทั้ง 3 หมวดย่อยครับ

6. การแบ่งประเภทธุรกิจเกษตร (Agribusiness) ตามกิจกรรม (Activity)

ยัง ยังไม่หมด เราสามารถแบ่งธุรกิจเกษตรตามเกณฑ์ที่ย่อยที่สุดได้อีก คือ จาก 38 หมู่ย่อย (Class) จากข้อข้างบน เรายังแบ่งออกเป็นธุรกิจเกษตรตามกิจกรรม (Activity) ได้อีกชั้นหนึ่ง ซึ่งละเอียดขึ้นไปอีก

โดยการแบ่งกิจกรรม เป็นส่วนที่แต่ละประเทศสามารถกำหนดได้เอง เพราะแต่ละประเทศมีกิจกรรมย่อยที่ไม่เหมือนกัน

เช่นกันครับ อันนี้ผู้เขียนยิ่งเล่าให้อ่านทั้งหมดไม่ไหว จึงขอยกตัวอย่างการกำหนดกิจกรรมมาให้ดู 1 หมู่ย่อย (Class) โดยขอนำเจาะลึกต่อจาก หมู่ย่อย (Class) 0122 การปลูกไม้ผลเมืองร้อนและกึ่งร้อน ด้านบน มาให้ดูว่ามีกิจกรรมอะไรบ้าง

หมู่ย่อย (Class) 0122 การปลูกไม้ผลเมืองร้อนและกึ่งร้อน สามารถแบ่งกิจกรรม (Activity) ได้อีกเป็น 9 กิจกรรม ดังนี้

• 01221 การปลูกสัปปะรด
• 01222 การปลุกทุเรียน
• 01223 การปลูกลำไย
• 01224 การปลูกมะม่วง
• 01225 การปลูกกล้วย
• 01226 การปลูกมังคุด
• 01227 การปลูกเงาะ
• 01228 การปลูกลิ้นจี่
• 01229 การปลูกไม้ผลเมืองร้อนและกึ่งร้อนอื่นๆซึ่งมิได้จัดประเภท ไว้ในที่อื่น

พอแบ่งเป็นกิจกรรม ก็จะละเอียดลงไปอีก เช่น กรณีหมู่ย่อยนี้ ก็ลงเป็นรายพืชกันเลย

นี่แค่ตัวอย่างแค่หมู่ย่อย 0122 นะ ในหมู่ย่อยอื่นๆ ก็แบ่งเป็นกิจกรรมต่างๆ ออกได้อีกเยอะมาก

ซึ่งหมวดย่อย (Division) ที่แบ่งกิจกรรมย่อยๆ ได้เยอะมาก คือ หมวดย่อย 01 (การเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์ การล่าสัตว์ และกิจกรรม บริการที่เกี่ยวข้อง) นี่แหละ เพราะถ้าเดาจากชื่อ ก็แทบจะรวมกิจกรรมหลักของการเกษตรไปเกือบหมด

ถ้านับกิจกรรมในต่างๆ จะได้ดังนี้

หมวดย่อย 01 (Division 01) การเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์ การล่าสัตว์ และกิจกรรม บริการที่เกี่ยวข้อง มีกิจกรรมทั้งหมด 82 กิจกรรม

หมวดย่อย 02 (Division 02) ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้และการทำไม้ แบ่งออกเป็น 4 กิจกรรมเท่านั้น (เท่ากันตลอดตั้งแต่ หมู่ใหญ่ / หมู่ย่อย / กิจกรรม)

หมวดย่อย 03 (Division 03) ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการประมงและการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ แบ่งออกเป็น 20 กิจกรรม

ดังนั้น ถ้าสรุปว่าธุรกิจเกษตรมีกี่ประเภท โดยสรุปจากการนับที่ละเอียดที่สุดของ TSIC คือ นับจากกิจกรรม (Activity) เราจะได้ธุรกิจเกษตรทั้งหมด 106 ประเภท มาจาก 82 + 4 + 20 ครับ

7. สรุป ประเภทของธุรกิจเกษตร (Agribusiness) มีอะไรบ้าง

หลังจากเราได้รู้วิธีการแบ่งธุรกิจเกษตร ตามเกณฑ์ของ TSIC แล้ว เราสามารถแบ่งธุรกิจเกษตรในหมวด การเกษตรกรรม (Agriculture) ออกได้เป็นดังนี้ครับ

ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบ่งออกได้เป็น 1 ประเภท (แบ่งตามหมวดใหญ่ Section)

ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท (แบ่งตามหมวดย่อย Division)

ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบ่งออกได้เป็น 13 ประเภท (แบ่งตามหมู่ใหญ่ Group)

ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบ่งออกได้เป็น 38 ประเภท (แบ่งตามหมู่ย่อย Class)

ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบ่งออกได้เป็น 106 ประเภท (แบ่งตามกิจกรรม Activity)

ส่วนจะแบ่งแบบไหน ก็แล้วแต่บริบทที่จะนำไปใช้กันได้เลย

เช่น ถ้าต้องการดูภาพรวมเศรษฐกิจทั้งประเทศ ที่ประกอบด้วยหลายอุตสาหกรรม การใช้ หมวดใหญ่ (Section) เพื่อแบ่งธุรกิจเกษตรเป็น 1 หมวด คือ เกษตรกรรม ป่าไม้ และ ประมง ก็จะเห็นภาพของธุรกิจเกษตรในหมวด เกษตรกรรมระดับฟาร์ม (Agriculture) เมื่อเทียบกับธุรกิจเกษตรกลุ่มอื่นๆ เช่น ธนาคารพาณิชย์ ขายปลีก ฯลฯ ได้

ถ้าต้องการเจาะดูเฉพาะธุรกิจเกษตร แต่ต้องการดูแบบภาพรวม การเลือกการแบ่งด้วย หมวดย่อย (Division) หรือ แบ่งด้วยหมู่ใหญ่ (Group) จะช่วยให้เห็นประเภทของธุรกิจเกษตรแบบกลุ่มใหญ่ๆ ชัดขึ้นกว่าแบบแรก เช่น เป็นกลุ่มเกษตรเท่าไหร่ เป็นกลุ่มป่าไม้เท่าไหร่ เป็นกลุ่มประมงเท่าไหร่ เป็นต้น

แต่ถ้า ต้องการทราบรายละเอียดของธุรกิจเกษตรรายชนิด ก็ควรเลือกการแบ่งด้วย หมู่ย่อย (Class) และ กิจกรรม (Activity) ก็ทราบรายละเอียดของแต่ละธุรกิจเกษตรได้เจาะลึกได้มากขึ้น

อย่างไรก็ตาม การแบ่งกลุ่มธุรกิจเกษตรตาม TSIC นั้นเป็นการแบ่งกลุ่มตามกิจกรรมการผลิต คือ กิจกรรมการผลิตที่คล้ายคลึงกัน จะจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกัน ทำให้การแบ่งกลุ่มวิธีนี้ จึงเป็นการผลิตสินค้าและบริการทางการเกษตรระดับฟาร์ม (Farm Business) เป็นหลัก

พูดอีกอย่างนึง การจัดกลุ่มธุรกิจเกษตรของ TSIC ในบันทึกทั้ง 2 ตอนนี้ คือ การจัดกลุ่มเฉพาะกลุ่ม เกษตรกรรม (Agriculture) เท่านั้น

การแบ่งกลุ่มตามบันทึกนี้ จึงไม่ได้ครอบคลุมถึงกิจกรรมที่สามารถนับรวมเป็นธุรกิจเกษตรได้ (อ่านเพิ่มเติม –> ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) คืออะไร) เช่น อุตสาหกรรมผลิตเคมีในการกำจัดศัตรูพืช หรืออุตสาหกรรมปุ๋ย หรือแม้แต่อุตสาหกรรมแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร ซึ่งถูกจัดอยู่ในหมวดอื่นๆ ในรายงานของ TSIC ครับ

8. แบ่งประเภทธุรกิจเกษตรตาม TSIC เสร็จแล้ว ยังไงต่อ

ที่เล่ามาในบันทึกทั้ง 2 ตอนนี้ เพื่อให้ผู้อ่านได้เห็นภาพรวม ประเภทของธุรกิจเกษตรในระดับการผลิต (Agriculture) ประเภทต่างๆ โดยเฉพาะผู้ที่สนใจศึกษาความเป็นไปทางธุรกิจเกษตร และ เศรษฐกิจการเกษตร

สาเหตุที่เราต้องรู้จักการแบ่งหมวดหมู่ตาม TSIC เพราะหน่วยงานหลักที่เก็บข้อมูลด้านเศรษฐกิจของประเทศ คือ สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ รวมถึงหน่วยงานเศรษฐกิจการเกษตรของประเทศไทย คือ สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก) ต่างใช้มาตราฐาน TSIC ในการจัดกลุ่มธุรกิจและอุตสาหกรรม

รวมไปถึงหน่วยงานต่างๆ ของประเทศ เช่น การจดทะเบียนธุรกิจของกระทรวงพาณิชย์ ก็ต้องระบุว่า ธุรกิจเราอยู่ในหมวดอะไรของ TSIC หรือ แม้กระทั้งการคิด GDP ของประเทศไทย โดยสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ก็ใช้ TSIC ในการคำนวน GDP

นอกจากนี้ Business Model ของธุรกิจเกษตรกลุ่มเดียวกัน อาจมีลักษณะใกล้เคียงกัน ตามลักษณะของธุรกิจเกษตรต่างๆ ไว้เดี๋ยวจะมาเขียนถึง Business Model ของธุรกิจเกษตรในบันทึกต่อไปครับ (อ่านเพิ่มเติม โมเดลธุรกิจของธุรกิจเกษตร)

6363636363636363636363

อ่านมาถึงตรงนี้ก็ต้องขอบคุณผู้อ่านมากครับ เรื่อง การจัดการธุรกิจการเกษตร (Agribusiness) ยังมีรายละเอียดที่น่าสนใจอีกมาก ถ้าอยากอ่านเรื่องอื่นของธุรกิจเกษตร (Agribusiness) และการสร้างคุณค่า value proposition design, business model รวมถึงเรื่อง strategy เพิ่มเติม สามารถอ่านได้จากหน้าสารบัญ 

หากผู้อ่านอยากรู้เรื่อง การจัดการธุรกิจเกษตร (Agribusiness) แบบลึกซึ้ง สามารถติดต่อผู้เขียนเรื่องฝึกอบรมหรือการทำ workshop ได้ โดยสามารถดูรายละเอียดช่องทางการติดต่อผู้เขียนได้ที่ About ครับ

---