PESTEL Analysis คืออะไร

วันนี้ชวนผู้อ่านมาอ่าน Series การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กรกันต่อ หลังจากเรารู้จัก PEST Analysis กันแล้ว มาดูว่าแล้ว PESTEL มันเหมือนหรือต่างกับ PEST อย่างไร และเมื่อเทียบกับเครื่องมือการวิเคราะห์อื่นๆ เช่น STEEP Analysis แล้วอะไรดีกว่ากัน

1. PESTEL Analysis คืออะไร

PESTEL Analysis หรือบางครั้งเขียน PESTLE Analysis คือ หนึ่งในเครื่องมือการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอก (external environment analysis) ที่ได้ความนิยมเครื่องมือหนึ่ง เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยภายนอกที่ส่งผลกระทบต่อองค์กรว่ามีปัจจัยอะไรบ้าง และ ปัจจัยเหล่านั้นส่งผลกระทบต่อองค์กรในด้านใด

PESTEL Analysis คือ เครื่องมือการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอก (external environment analysis) เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยภายนอกที่ส่งผลกระทบต่อองค์กรว่ามีปัจจัยอะไรบ้าง และ ปัจจัยเหล่านั้นส่งผลกระทบต่อองค์กรในด้านใด

แต่เนื่องจากปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกมีมากมายหลายเรื่องมากๆ ถ้าเราวิเคราะห์แบบไม่มีกรอบแนวคิดอะไรเลย เราวิเคราะห์แบบสะเปะสะปะมากๆ หรือ ลืมวิเคราะห์ประเด็นที่สำคัญไป

PESTEL จึงเป็นการจัดกลุ่มประเด็นปัจจัยภายนอกมาเป็นกลุ่มๆ เพื่อให้วิเคราะห์ง่ายขึ้น ตามตัวอักษรแรก 6 ตัวของปัจจัยเหล่านั้น ดังนี้ครับ

2. PESTEL Analysis มีอะไรบ้าง

PESTEL Analysis นั้น คำว่า คำว่า PESTEL ก็มาจากตัวอักษรตัวแรกของการจัดกลุ่มปัจจัยที่ใช้ในการวิเคราะห์ คือ Political, Economic, Social, Technological, , Environment, และ Legal

แต่ละปัจจัยมีรายละเอียดดังนี้ครับ

– ปัจจัยด้านการเมือง (Political)

เป็นการวิเคราะห์เกี่ยวกับปัจจัยทางการเมืองที่ส่งผลต่อองค์กร เช่น การเปลี่ยนแปลงทางนโยบายการเมือง หากพรรคการเมืองบางพรรคเป็นรัฐบาล ความเสี่ยงทางการเมืองต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้น ความมีเสถียรภาพทางการเมืองของประเทศ ฯลฯ

โดยการวิเคราะห์ปัจจัยการเมืองใน PESTEL นี้ เป็นการวิเคราะห์ปัจจัยด้านการเมืองอย่างเดียว โดยไม่รวมถึงปัจจัยด้านกฏหมาย ซึ่งแยกไปวิเคราะห์ในตัว L แล้ว (ไม่เหมือนกับการวิเคราะห์ PEST Analysis ที่ตัว P จะวิเคราะห์ทั้งปัจจัยด้านการเมืองและกฏหมาย)

– ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ (Economic)

ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ (Economic Factors) เป็นการวิเคราะห์ปัจจัยที่เกี่ยวเนื่องกับเศรษฐกิจที่จะส่งผลกระทบต่อองค์กรของเรา ซึ่งปัจจัยเหล่านี้มีหลายปัจจัยมากๆ (แนะนำให้วิเคราะห์เป็นปัจจัยย่อยๆ ทีละปัจจัย มากกว่าวิเคราะห์เป็นภาพรวมครับ)

ปัจจัยเศรษฐกิจ เช่น อัตราเงินเฟ้อของประเทศไทย อัตราเงินเฟ้อของต่างประเทศ อัตราแลกเปลี่ยน การเติบโตของ GDP ค่าแรงขั้นต่ำ การขึ้นดอกเบี้ย ฯลฯ

ทุกเรื่องที่เกี่ยวกับเศรษฐกิจสามารถจัดกลุ่มอยู่ในปัจจัย Economic ได้ทั้งหมดครับ

– ปัจจัยด้านสังคม (Social)

เป็นการวิเคราะห์ปัจจัยการเปลี่ยนแปลงด้านสังคมที่ส่งผลต่อองค์กร เช่น การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรที่คนมีลูกน้อยลงมาก หรือการเติบโตของประชากรที่ผู้สูงอายุมีแนวโน้มมากขึ้น หรือการเปลี่ยนแปลงค่านิยมของสังคม เช่น ผู้หญิงผู้ชายควรทำงานหาเงินทั้งคู่ หรือ การที่โควิด19 ทำให้ประชาชนคุ้นเคยกับการใส่หน้ากากอนามัยมากขึ้น เป็นต้น

– ปัจจัยด้านเทคโนโลยี (Technological)

ปัจจัยทางเทคโนโลยี (Technological Factors) จะเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมใหม่ ที่ส่งผลไม่ว่าจะด้านบวกหรือด้านลบต่อองค์กร หรือความเสี่ยงที่อาจเกิดหากมีเทคโนโลยีเกิดขึ้น เช่น การที่บริษัท Google มีโครงการจะทำ Free Internet ให้คนทั่วโลก เป็นต้น

– ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental)

โดยปกติในการวิเคราะห์ PEST Analysis ก็มีการวิเคราะห์ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมอยู่แล้ว แต่รวมอยู่ในตัว S (Social) ปัจจัยด้านสังคม แต่เนื่องจากปัจจัยสิ่งแวดล้อมได้รับความสนใจมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง จึงมีคนแยกปัจจัยด้านนี้ออกมาวิเคราะห์แยกต่างหากอีก 1 ปัจจัยให้ชัดเจน

การวิเคราะห์ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม จะเป็นเรื่องเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมต่างๆ เช่น โลกร้อน การพัฒนาธุรกิจสู่ความยั่งยืน หรือการเติบโตแนวคิดด้านสิ่งแวดล้อมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น BCG (Bio Circular Green) หรือ ESG (Environment Social Governance) เป็นต้น

– ปัจจัยด้านกฏหมาย (Legal)

เป็นการวิเคราะห์ปัจจัยด้านกฏหมาย (legal/law) ที่ส่งผลกระทบต่อองค์กร เช่น การเปลี่ยนแปลงของกฏหมายเรื่องกัญชาที่เป็นประเด็นในปัจจุบัน กฏหมายด้านครอบครัวต่างๆ เป็นต้น

ปัจจัยกฏหมายจะถูกรวมวิเคราะห์ในตัว P ใน PEST Analysis และ STEEP Analysis แต่ในการวิเคราะห์ PESTEL จะแยกวิเคราะห์ออกมาเป็นประเด็นแยกครับ

3. วิธีการวิเคราะห์ PESTEL Analysis

การวิเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกองค์กรทั้งหมดทุกเครื่องมือ (PEST, PESTEL, STEEP, ฯลฯ) จะมีขั้นตอนเหมือนกัน คือ ต้องวิเคราะห์ 2 ขั้นตอน ดังนี้ครับ

ขั้นตอนที่ 1: วิเคราะห์ PESTEL แต่ละด้าน

โดยจะวิเคราะห์แต่ละปัจจัยทั้ง 6 ด้านแบบรวมๆ เช่น ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ Economic ก็วิเคราะห์รวมเรื่องเศรษฐกิจทั้งหมดเข้าไปทีเดียว มีหัวข้อใหญ่หัวข้อเดียวก็ได้ แต่จะไม่ค่อยละเอียดเมื่อเทียบกับวิธีถัดไปครับ

อีกวิธีคือปัจจัยแบบแยกเป็นประเด็นย่อยๆ เช่น วิเคราะห์ปัจจัยเศรษฐกิจเป็นหัวข้อใหญ่ โดยแบ่งเป็นประเด็นย่อยวิเคราะห์ทีละประเด็น เช่น

ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ (Economics)

• ปัจจัยด้านเงินเฟ้อ
• ด้านอัตราแลกเปลี่ยน
• ด้านอัตราการว่างงาน
• ด้านค่าแรงขั้นต่ำ
• ด้านเศรษฐกิจโลก
• ฯลฯ

อะไรก็ว่าไป แล้วค่อยสรุปเป็นภาพรวมอีกที ถ้ามีเวลาแนะนำให้วิเคราะห์แบบวิธีที่ 2 ครับ

แต่จุดสำคัญในขั้นตอนการวิเคราะห์นี้ คือ ปัจจัย ที่นำมาวิเคราะห์ในแต่ละด้าน จะต้องเป็นปัจจัยที่เจาะจง ไม่ใช่การวิเคราะห์แบบภาพรวมๆ และ เป็นปัจจัยที่เป็นปัจจุบัน หรือ กำลังจะเกิดในอนาคตในระยะอันใกล้

ตัวอย่างเช่น ถ้าเราจะวิเคราะห์ปัจจัยด้านสังคม (Social) เราจะเลือกปัจจัยด้านสังคมที่เป็น “Trend” หรือ “Megatrend” ในด้านนั้นๆ ที่เกิดขึ้น หรือ กำลังจะเกิดขึ้น เช่น “ในปี 2567 – 2571 สังคมไทยจะมีผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก และจะสูงถึง 20% ของจำนวนประชากรในปี 2574″

แต่การวิเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกนี้ จะไม่ใช่การวิเคราะห์ปัจจัยรวมๆ กว้างๆ เกินไป แบบอ่านแล้ว ไม่รู้ว่าจะวิเคราะห์ผลกระทบต่อองค์กรอย่างไรต่อครับ

ขั้นตอนที่ 2: วิเคราะห์ผลกระทบของปัจจัยนั้นต่อองค์กร

หลังจากวิเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกแต่ละด้านในขั้นตอนที่ 1 เสร็จแล้ว หัวใจสำคัญของการวิเคราะห์ External Analysis ทุกเครื่องมือ คือ การวิเคราะห์ต่อเนื่องว่าปัจจัยที่วิเคราะห์มานั้น ส่งผลอย่างไรต่อองค์กร เช่น ส่งผลดี ส่งผลเสีย หรือไม่ส่งผลต่อธุรกิจของเรา

ส่วนนี้เป็นหัวใจสำคัญของการวิเคราะห์ PESTEL Analysis เลยครับ เพราะถ้าเราวิเคราะห์แต่ปัจจัยทั้ง 6 ด้านโดยไม่วิเคราะห์ผลกระทบต่อองค์กร เราจะขาดการวิเคราะห์ส่วนที่สำคัญที่สุดไปอย่างน่าเสียดาย คือ ไม่รู้ว่าปัจจัยเหล่านั้นส่งผลกระทบต่อองค์กรเราอย่างไร

ดังนั้น การวิเคราะห์ผลกระทบของปัจจัยแต่ละด้าน ว่าส่งผลต่อองค์กรอย่างไร จึงเป็นหัวใจสำคัญของการวิเคราะห์ PESTEL ครับ เพราะปัจจัยที่คนทั่วไปคิดว่าไม่ดี อาจจะดีกับธุรกิจเราก็ได้ เช่น ถ้าธุรกิจของเราขายอุปกรณ์ฆ่าเชื้อโรค โควิด-19 นี่เป็นปัจจัยที่ส่งผลบวกระดับ +10 กับธุรกิจเราเลยนะ

การวิเคราะห์ผลกระทบของปัจจัยภายนอก จึงเขียนเป็นประโยคกลางๆ ก็ได้ หรือจะทำเป็นระบบให้คะแนนผลกระทบก็ได้ เช่น -10 คือกระทบด้านลบมากๆ +10 คือกระทบด้านบวกมากๆ 0 คือผลกระทบไม่บวกไม่ลบ เป็นต้น

4. ตัวอย่างการวิเคราะห์ PESTEL Analysis

ขอยกตัวอย่างการวิเคราะห์ PESTEL Analysis ให้ดู 1 ประเด็นย่อย ของประเด็นด้านสังคม (Social) เพื่อให้ดูแนวทางการวิเคราะห์ครับ สมมุติเราเป็นบริษัทผลิตเซนเซอร์เปิดประตูอัตโนมัติครับ

ขั้นตอนที่ 1 : วิเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอก

ปัจจัยด้านสังคม (Social)

• ผลของการระบาดของโรคโควิด-19 ทำให้สังคมเริ่มเคยชินกันการป้องกันตัวเองจากเชื้อโรค สังคมเคยชินกับการใส่หน้ากากในชีวิตประจำวัน การไม่สัมผัสสิ่งของสาธารณะโดยไม่จำเป็น การพกพาสิ่งของที่สัมผัสกับร่างกายส่วนตัวเช่น ช้อม ส้อม แก้วน้ำพกพา เริ่มเป็นสิ่งปกติของสังคม

ขั้นตอนที่ 2: ผลกระทบต่อองค์กร

• (+10) ส่งผลกระทบด้านบวกต่อองค์กร เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงปัจจัยสังคมด้านนี้ ทำให้สถานที่สาธารณะต่างๆ เช่น สถานที่ราชการ ห้างสรรพสินค้า ฯลฯ ที่เคยใช้ประตูแบบปกติสัมผัสมือ มีแนวโน้มจะเปลี่ยนมาใช้ระบบเปิดประตูอัตโนมัติมากขึ้น

ปล. นี่ยกตัวให้ดูแนวการวิเคราะห์สั้นๆ นะครับ ถ้าวิเคราะห์จริงๆ ขั้นตอนที่ 1 ก็ต้องวิคราะห์ให้ครบด้านใหญ่ (P E S T E L) + ประเด็นย่อยๆ ของด้านใหญ่ และการวิเคราะห์ผลกระทบต่อองค์กรก็ทำให้ครบทุกประเด็น

5. PESTEL Analysis กับเครื่องมืออื่นๆ

PESTEL Analysis เป็นหนึ่งในเครื่องมือในการวิเคราะห์ปัจจัยสิ่งแวดล้อมภายนอกที่มีชื่อคล้ายกันหลายเครื่องมือ ขอแบ่งเป็นตระกูล P และ ตระกูล S ก็แล้วกัน

เครื่องมือวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมภายนอกองค์กรตระกูล P

• PEST Analysis
• PESTEL Analysis คือ เครื่องมือที่เล่าในบันทึกนี้ โดย แยก Environmental ออกจาก Social และแยก Legal ออกจาก Political

เครื่องมือวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมภายนอกองค์กรตระกูล S

• STEEP Analysis
• STEEPLE Analysis โดย แยกกฏหมาย (L Legal) ออกมาจาก Politic และแยกจริยธรรม (E Ethical) ออกจาก Social
• STEEPLED Analysis โดยแยก D Demographic ออกมาจาก Social ของ STEEPLE อีกทีครับ

สรุป จะใช้เครื่องมือตระกูลไหนก็วิเคราะห์เรื่องเดิมใกล้เคียงกัน เพียงแต่สลับกันไปมาเท่านั้น หรือแตกประเด็นที่เคยอยู่ย่อยในกลุ่มออกมาเป็นประเด็นใหญ่

แต่จะใช้เรื่องมือใด อย่าลืมสาระสำคัญของการวิเคราะห์ของทุกเครื่องมือ คือ ต้องวิเคราะห์ผลกระทบต่อองค์กรของเราด้วยครับ

63636363636363636363636363

อ่านมาถึงตรงนี้ก็ต้องขอบคุณผู้อ่านมากครับ เรื่องการวิเคราะห์ PESTEL Analysis เป็นหนึ่งในเครื่องมือการปัจจัยสภาวะแวดล้อมภายนอก (external environment analysis) เป็นส่วนหนึ่งของเรื่องการจัดการเชิงกลยุทธ์ (strategic management) ซึ่งยังมีรายละเอียดที่น่าสนใจกว่านี้อีกมาก ถ้าอยากอ่านเรื่องอื่นเกี่ยวกับ value proposition design และ business model รวมถึงเรื่อง strategy เพิ่มเติม สามารถอ่านได้จากหน้าสารบัญ 

หากผู้อ่านอยากรู้เรื่อง strategy แบบลึกซึ้ง สามารถติดต่อผู้เขียนเรื่องฝึกอบรมหรือการทำ workshop ได้ โดยสามารถดูรายละเอียดช่องทางการติดต่อผู้เขียนได้ที่ About ครับ