กลยุทธ์ (Strategy) คืออะไร

เชื่อว่า ผู้อ่านเวป sophony.co ต้องเคยได้ยินคำว่า “กลยุทธ์” หรือ “Strategy” กันมานับไม่ถ้วน ตั้งแต่ระดับนายกรัฐมนตรีพูดถึงกลยุทธ์ของประเทศ จนถึงการคุยกันในแผนกขององค์กรว่า แผนกลยุทธ์ของเราปีหน้าเป็นอย่างไร ฯลฯ

แล้วจริงๆ คำว่า “กลยุทธ์” มีความหมายว่าอย่างไร คืออะไรกันแน่ วันนี้มาแนะนำให้รู้จักหนึ่งในศัพท์สุดคลาสสิก ในแวดวงการบริหารจัดการกันครับ

1. กลยุทธ์ (Strategy) คืออะไร

คำว่า “กลยุทธ์” มีคนให้คำนิยามไว้หลากหลายมาก แต่สำหรับเวป sophony.co ขอให้ความหมายของคำว่า “กลยุทธ์” ไว้ดังนี้ครับ

กลยุทธ์ คือ แผนการเพื่อบรรลุเป้าหมายที่เรากำหนด

กลยุทธ์ (Strategy) คือ แผนการเพื่อบรรลุเป้าหมายที่เรากำหนด

by โสภณ แย้มกลิ่น

สั้นๆ ง่ายๆ ไม่ซับซ้อน

จากคำจำกัดความจะเห็นว่า หัวใจสำคัญของ “กลยุทธ์” ไม่ใช่ “แผนการ” แต่หัวใจสำคัญอยู่ที่ “เป้าหมาย” ต่างหาก เพราะ “เป้าหมาย” เป็นตัวกำหนดว่า จะใช้แผนการอะไร ใช้อย่างไร

เพื่อให้เห็นภาพ ลองดูตัวอย่างจากจุดเริ่มต้นของกลยุทธ์กันครับ คำว่ากลยุทธ์ไม่ได้เริ่มต้นจากโลกธุรกิจ แต่เริ่มตั้งแต่มนุษย์ทะเลาะกัน ใช่ครับ คำว่ากลยุทธ์เริ่มมาจาก โลกของการรบ การทหาร การทำสงคราม ที่มีชีวิตตัวเอง ชีวิตของครอบครัว อิสรภาพของประเทศ เป็นเดิมพัน

การกำหนด “เป้าหมาย” ในการรบ จึงเป็นสิ่งสำคัญ และ เป็นสิ่งที่กำหนดแผนการทั้งหมด

ถ้า “เป้าหมาย” คือ “ต้องชนะ” จะวางแผนแบบนึง

ถ้า “เป้าหมาย” คือ “ไม่แพ้ (แต่ไม่ต้องชนะก็ได้)” ก็จะวางแผนอีกแบบนึง

แต่ถ้า “เป้าหมาย” คือ “อยู่รอดให้ได้” ก็จะวางแผนอีกแบบนึง

และถ้า “เป้าหมาย” คือ “ถอย (ให้เสียหายน้อยที่สุด)” ก็จะวางแผนอีกแบบนึง

เห็นไหมครับ “เป้าหมาย” เป็นตัวกำหนด “แผนการ”

คำว่า “กลยุทธ์” จึงหมายถึง “แผนการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่เรากำหนด” ดัวยประการฉะนี้

2. ระดับของกลยุทธ์ (Levels of Strategy)

แน่นอนว่า แม่ทัพที่คุมทัพทั้งหมด กับ หัวหน้ากองพัน ที่คุมคนระดับหลักพัน หัวหน้ากองร้อย ที่คุมคนหลักร้อย หรือ หัวหน้าหมู่ ที่คุมคนหลักสิบ ยอมมี “เป้าหมาย” ต่างกัน รวมถึงมี “แผนการ” ต่างกัน ทั้ง ระยะเวลา รายละเอียด ยุทธวิธีต่างๆ ฯลฯ

ถ้าเราเคยดูหนังสงคราม คงเคยฉากที่แม่ทัพยอมส่งกองร้อยไปรบทั้งๆ ที่รู้ว่าแพ้ (แต่เพื่อตัดกำลังคู่ต่อสู้) หรืออาจเคยได้ยินคำพูดว่า “ชนะศึก แต่แพ้สงคราม” หรือ “แพ้ศึก แต่ชนะสงคราม”

หรือ บางฉาก (มักเป็นฉากตัวร้าย) ที่รบชนะเกือบทุกศึก (แต่เป็นแผนของฝั่งพระเอกต่างหาก ที่หลอกให้ย่ามใจ) แล้วสุดท้ายฝั่งตัวร้ายก็หลงกลฝ่ายพระเอก มาแพ้ราบคาบตอนจบ พระเอกชนะ อะไรแนวนี้

ดังนั้น “เป้าหมาย” จึงมีหลายระดับ จึงทำให้ “กลยุทธ์” มีหลายระดับเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นกลยุทธ์ระยะยาว ระยะกลาง หรือ กลยุทธ์ระยะสั้น ฯลฯ หรือกลยุทธ์ระดับต่างๆ เช่น ระดับองค์กร ระดับธุรกิจ ระดับหน้าที่ (ไว้จะกล่าวถึงในภายหลัง)

แต่อย่างไรเสีย ถ้าพูดถึงกลยุทธ์ใหญ่ที่สุด สุดท้ายเราจะมองที่ “เป้าหมาย” สุดท้าย ที่เป็น “เป้าหมายใหญ่ที่สุด” และเป็น “เป้าหมายระยะยาว”

ถ้าเป็นสงคราม ก็คือ ไม่ได้ต้องการแค่รบชนะศึกตรงหน้า แต่ต้องการ “ชนะสงคราม” อย่างแท้จริง

ดังนั้น เวลาเราพูดถึงกลยุทธ์ ที่เป็นระดับใหญ่ที่สุด เราจึงหมายถึงกลยุทธ์ที่มี “เป้าหมายระยะยาว” ครับ (ถ้าเป็นทางธุรกิจ ก็คือกลยุทธ์ระดับ กลยุทธ์องค์กร Corporate Strategy นั่นเอง)

3. กลยุทธ์ธุรกิจ (Business Strategy) คืออะไร

เมื่อเราเข้าใจความหมายของ “กลยุทธ์” แล้ว การจะเข้าใจความหมายของ “กลยุทธ์ธุรกิจ (Business Strategy)” จึงไม่ใช่เรื่องยาก เพราะมันก็คือเรื่องเดียวกัน เพียงแต่นำมาใช้ในบริบทของธุรกิจ เราจึงให้ความหมายของกลยุทธ์ธุรกิจ ไว้ว่า

กลยุทธ์ธุรกิจ คือ แผนการ (ดำเนินธุรกิจ) เพื่อบรรลุเป้าหมาย (ทางธุรกิจ) ที่เรากำหนด

กลยุทธ์ธุรกิจ (Business Strategy) คือ แผนการดำเนินธุรกิจ เพื่อบรรลุเป้าหมายทางธุรกิจที่กำหนด

by โสภณ แย้มกลิ่น

กลยุทธ์ธุรกิจ แม้ไม่ใช่การรบที่มีชีวิตเป็นเดิมพัน เหมือนกับกลยุทธ์ทางการทหาร แต่ก็มี “ชีวิต” ขององค์กร เป็นเดิมพันเช่นกัน เรียกว่า วางกลยุทธ์ผิดสามารถทำให้องค์กรเจ๊งกันต่อหน้าต่อตาได้เลย เหมือนที่เราเห็นบริษัทดังๆ ที่เจ๊งไปเยอะแล้ว

และแน่นอน เวลาพูดถึงคำว่า “กลยุทธ์” ใน sophony.co ต่อจากนี้ จะหมายถึงกลยุทธ์ในบริบทของ “กลยุทธ์ธุรกิจ” นะครับ

(ปล. คำว่ากลยุทธ์ธุรกิจในที่นี้ หมายถึงกลยุทธ์ที่ใช้ทางธุรกิจ แต่ไม่ได้หมายถึงระดับของกลยุทธ์ ที่จะมีชื่อระดับหนึ่ง ว่า “กลยุทธ์ระดับธุรกิจ” ซึ่งเรื่องระดับของกลยุทธ์ ไว้กล่าวถึงในบันทึกต่อๆ ไปครับ)

4. เป้าหมายทางธุรกิจ คืออะไร

เมื่อกลยุทธ์ธุรกิจ คือ แผนการดำเนินธุรกิจ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายทางธุรกิจที่กำหนด

แล้ว “เป้าหมายทางธุรกิจ” ที่ว่า ผู้อ่านคิดว่ามันคืออะไร?

แน่นอนครับ เวลาคนเริ่มสร้างธุรกิจ ย่อมหวังผลว่า เราจะได้ “กำไร”

แต่ “กำไร” เป็นเป้าหมายระยะยาวของธุรกิจหรือเปล่า ต้องมาดูกัน

กำไรปีนี้ปีเดียว แล้วขาดทุนอีก 5 ปี ธุรกิจเอาไหม? (บางองค์กรเอานะ ถ้ากำไรปีนั้นปีเดียว สามารถครอบคลุมค่าใช้จ่ายของบริษัทได้อีก 10 ปี)

หรือ กำไรน้อยๆ ก็ได้ แต่ขอกำไรนานๆ เอาไหม

หรือยังไม่ต้องกำไรปีนี้ก็ได้ ขอเติบโต (Growth) เยอะๆ ก่อน เดี๋ยวกำไรทีหลัง เช่น Facebook ขาดทุนกระฉุด 7 ปีแรก แต่พอปีที่ 8 ได้กำไรเป็นปีแรก กำไรของปีนั้น cover ผลขาดทุน 7 ปีแรกได้หมดเลย (ปล. แต่ก็อย่าลืมคิดอีกมุมว่า แล้วถ้าปีที่ 8 มันไม่กำไรแล้วขาดทุนไปอีก 20 ปีละ)

หรือ กำไรน้อยๆ ก็ได้ แต่ธุรกิจต้องสร้างความยั่งยืนให้กับสังคมไปด้วย

ฯลฯ

เรื่องเป้าหมายธุรกิจ เป็นเรื่องที่แต่ละองค์กรต้องคุยกันครับ

แต่

ถ้าพูดแบบไม่ต้องโลกสวย ไม่ต้องเกรงใจชาวบ้าน ไม่ต้องอ้อมค้อม เป้าหมายของธุรกิจ ก็คือ

“ขอกำไรเยอะๆ และกำไรเติบโตทุกปี และ กำไรตลอดไป”

เอากันตรงๆ แบบนี้เลยครับ

ดังนั้น ถ้าจะพูดให้ชัดขึ้นมาอีกนิด แบบไม่เกรงใจใคร

“กลยุทธ์ธุรกิจ คือ แผนการดำเนินธุรกิจ เพื่อให้ธุรกิจเติบโตและมีกำไรต่อเนื่องได้ในระยะยาว”

โสภณ แย้มกลิ่น

นั่นแหละครับ

5. สรุป กลยุทธ์ คืออะไร

เรื่อง “กลยุทธ์” เป็นสิ่งสำคัญมากของทุกธุรกิจ

วันนี้ เราได้รู้จักว่า กลยุทธ์ คืออะไร และ กลยุทธ์ธุรกิจ คืออะไร กันไปแล้ว ซึ่งก็คือ แผนการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่เรากำหนด ซึ่งถ้ามาใช้ในทางธุรกิจ ก็จะเป็นบริบทของธุรกิจครับ

ซึ่งเป้าหมายในทางธุรกิจ โดยมากจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับกำไร เช่น การมีกำไรได้อย่างต่อเนื่อง กำไรเติบโต และมีสามารถกำไรได้ในระยะยาว ครับ

แต่เรื่องกลยุทธ์ เป็นเรื่องที่กว้างมากๆ และมีรายละเอียดอีกมาก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องระดับของกลยุทธ์แบบละเอียด ขั้นตอนการจัดทำกลยุทธ์ การกำหนดเป้าหมาย กลยุทธ์การแข่งขัน กลยุทธ์ Blue Ocean หรือ กลยุทธ์ Business Model รวมไปถึง การออกแบบคุณค่า (Value Proposition Design) ให้กับองค์กร ซึ่งเป็นหนึ่งในเครื่องมือสำคัญของการจัดการเชิงกลยุทธ์ เพราะจะช่วยวางรากฐานการเติบโตของธุรกิจได้ในระยะยาวครับ

ไว้ผู้เขียนจะมาเขียนเรื่องกลยุทธ์เรื่อยๆ มาอ่านกันใหม่ในบันทึกต่อไปนะครับ

63636363636363636363636363

อ่านมาถึงตรงนี้ก็ต้องขอบคุณผู้อ่านมากครับ เรื่องกลยุทธ์เป็นแนวคิดสำคัญมากของการบริหารธุรกิจให้ประสบความสำเร็จ ซึ่งยังมีรายละเอียดที่น่าสนใจกว่านี้อีกมาก ถ้าอยากอ่านเรื่องอื่นเกี่ยวกับ value proposition design และ business model รวมถึงเรื่องกลยุทธ์อื่นๆ เพิ่มเติม สามารถอ่านได้จากหน้าสารบัญ 

หากผู้อ่านอยากรู้เรื่องการจัดการกลยุทธ์แบบลึกซึ้ง สามารถติดต่อผู้เขียนเรื่องฝึกอบรมหรือการทำ workshop ได้ โดยสามารถดูรายละเอียดช่องทางการติดต่อผู้เขียนได้ที่ About ครับ