นวัตกรรม (Innovation) คืออะไร

เวป sophony.co ได้เล่าเรื่องการสร้างคุณค่าและนวัตกรรมโมเดลธุรกิจ (Business Model Innovation) มาหลายตอน (แนะนำให้ไปหน้าสารบัญ) จนมีคนถามว่า “นวัตกรรม” หรือคำว่า “Innovation” ที่ใช้ในนวัตกรรมโมเดลธุรกิจ (Business Model Innovation) มีความหมายเดียวกับคำว่านวัตกรรมทั่วไปไหม แล้วนวัตกรรมคืออะไรกันนี้ วันนี้ชวนมาอ่านเรื่องนวัตกรรมแบบง่ายๆ กัน

1. นวัตกรรม (Innovation) คืออะไร

คำว่านวัตกรรม (Innovation) ตัวศัพท์ตรงๆ มาจากภาษาลาตินที่แปลว่า “ทำใหม่” (renew) ซึ่งก็ตรงกับความหมายของมัน แต่คำว่า “ทำใหม่” เป็นเรื่องที่เหมือนจะง่ายและยากในขณะเดียวกัน

เพราะคำว่า “นวัตกรรม” ถูกนำมาใช้เยอะมากในปัจจุบัน และใช้ในหลายบริบท หลายสาขาวิชา หลายอุตสาหกรรม ทำให้คำว่า “ทำใหม่” แต่ละบริบทหรือแต่ละสาขาวิชามีความหมายที่อาจไม่ตรงกัน เช่น

• กลุ่มที่เน้นด้านวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี อาจเข้าใจ “นวัตกรรม” ว่า เป็นการใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ เพื่อพัฒนาสิ่งใหม่ๆ
• กลุ่มที่เน้นด้านธุรกิจการตลาด อาจเข้าใจ “นวัตกรรม” ว่า ต้องเป็นของใหม่ที่ขายได้จริงด้วย (commercialization)
• กลุ่มที่เน้นด้านสังคมศาสตร์ อาจเข้าใจ “นวัตกรรม” ว่าต้องเป็นสิ่งใหม่ที่สร้างประโยชน์ให้สังคมด้วย
• กลุ่มที่เน้นด้านกลยุทธ์ธุรกิจ อาจเข้าใจ “นวัตกรรม” ว่าเป็นแนวทางการทำธุรกิจใหม่ที่สร้างความสำเร็จให้กับองค์กร
• ฯลฯ

ทำให้เมื่อเราพูดถึงนวัตกรรมกับคนที่มีแนวคิดแตกต่างกัน จะเข้าใจไม่ตรงกัน 100%ครับ อย่างไรก็ตาม คำว่านวัตกรรมในหลายบริบทมีจุดเหมือนกันเช่นกัน

2. นวัตกรรม (Innovation) คืออะไร (อีกรอบ)

จากข้อ 1 คำว่า “นวัตกรรม” มีองค์ประกอบดังนี้ครับ

• “ใหม่” มีอะไรใหม่ๆ สักอย่างที่แตกต่างจากของเดิม
• สิ่งที่ “ใหม่” เอาไปใช้ได้จริงๆ
• สิ่งที่ “ใหม่” นั้นเอาไปใช้แล้วสร้างประโยชน์กับใครบางคนได้

sophony.co เลยขอให้ความหมาย “นวัตกรรม” ไว้ว่า

นวัตกรรม (Innovation) คือ การพัฒนาสิ่งใหม่ที่นำไปใช้ได้จริงและสร้างประโยชน์ได้

นวัตกรรม (Innovation) คือ การพัฒนาสิ่งใหม่ที่นำไปใช้ได้จริงและสร้างประโยชน์ได้

3. นวัตกรรม (Innovation) มีกี่แบบ

เมื่อเรารู้ความหมายของนวัตกรรมแล้ว เรามาลองดูว่า “สิ่งใหม่” ที่ว่ามันเป็นอะไรได้บ้าง ซึ่งการแบ่งประเภทของนวัตกรรม ก็มีเกณฑ์การแบ่งที่หลากหลาย แต่แบบที่ได้รับความนิยมกัน คือ แบ่งตามประเภทของสิ่งที่ต้องการพัฒนา ซึ่งหากแบ่งตามเกณฑ์นี้ เราจะแบ่งประเภทนวัตกรรม ได้ดังนี้

นวัตกรรมด้านผลิตภัณฑ์ (Product Innovation)

คือการคิดค้นผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ที่จับต้องได้ เช่น ยารักษาโรคมะเร็งแบบใหม่ เครื่องตรวจ DNA ทางน้ำลาย หรือ สารพัดเครื่องอิเลกทรอนิกส์ที่พัฒนาขึ้นใหม่ เช่น โทรศัพท์รุ่นใหม่ ทีวีจอแบบใหม่ ฯลฯ

นวัตกรรมด้านบริการ (Service Innovation)

แทนที่จะคิดถึงแต่การพัฒนาสินค้าใหม่อย่างเดียว นวัตกรรมสามารถอยู่ในรูปแบบบริการได้เช่นกัน Service Innovation คือ การคิดค้นบริการใหม่ๆ ที่ตอบสนองผู้บริโภค เช่น บริการให้เช่าจักรยานในเมืองโดยจอดที่ไหนก็ได้ เป็นต้น

นวัตกรรมด้านกระบวนการ (Process Innovation)

คือ การคิดค้นกระบวนการใหม่ๆ ที่ช่วยให้การทำงานดีขึ้น เช่น กระบวนการซื้อสินค้าใหม่ (scan QR) กระบวนการผลิตแบบใหม่ (ใช้หุ่นยนต์ช่วยผลิต) เป็นต้น

นวัตกรรมด้านโมเดลธุรกิจ (Business Model Innovation)

คือการคิดค้นโมเดลธุรกิจใหม่ๆ เพื่อช่วยให้ธุรกิจสามารถสร้างรายได้และกำไรได้ดีขึ้น เช่น การให้คนหนึ่งใช้ฟรี อีกคนจ่ายตังค์ (double-side income) หรือปรับเปลี่ยนรูปแบบจากการขาย เป็น การให้เช่ารายเดือน (Subscription Model) เป็นต้น

นวัตกรรมอื่นๆ

มีการแบ่งนวัตกรรมออกได้อีกหลายแบบมากๆ เช่น แบ่งนวัตกรรมตามหน้าที่งาน (functional innovation) ซึ่งสามารถแบ่งนวัตกรรมได้เป็น นวัตกรรมด้านการตลาด นวัตกรรมด้านการผลิต นวัตกรรมด้านการเงิน ฯลฯ

หรือแบ่งตามการเปลี่ยนแปลงจาก Business Model เดิม ซึ่งแบ่งได้เป็น Efficiency Innovation, Sustaining Innovation และ Transformative Innovation

4. ต้อง “ใหม่” แค่ไหน จึงเรียกว่า “นวัตกรรม”

หลายคนคิดว่า “นวัตกรรม” ต้องเป็นสิ่งที่ใหม่มาก จึงจะเรียกได้ว่าเป็น “นวัตกรรม” แต่ความเป็นจริงแล้วไม่จำเป็นต้องใหม่ขนาดนั้นก็ได้

ถ้าเราใช้เกณฑ์ความ “ใหม่” โดยดูจากความ Wow (ว้าว) หรือที่เรียกว่า “Wow Factor” เราแบ่งนวัตกรรมออกได้หลายระดับ คือ

• ถ้าได้ยินคนพูดถึงนวัตกรรมนั้น แล้วรู้สึกว่า Wow มากกกกก โคตรเจ๋ง โคตรคูล คิดได้ไง สุดยอด ไม่เคยเห็นมาก่อน อะไรแบบนี้ เราเรียกว่า Wow factor 100% กันไปเลย นวัตกรรมกลุ่มนี้จัดเป็น Radical Innovation หรือ Disruptive Innovation
• ถ้าได้ยินคนพูดถึงนวัตกรรมนั้น แล้วรู้สึกว่า เออ ก็โอเคนะ (แต่แอบรู้สึกงั้นๆ ในใจ) เพราะเปลี่ยนแปลงจากเดิมเล็กน้อย Wow เล็กๆ สัก 10% เป็นต้น นวัตกรรมกลุ่มนี้จัดเป็น Incremental Innovation

จึงกล่าวได้ว่า ถ้าแบ่งตามระดับความ WoW ก็แบ่งได้เป็น 2 ฝั่งใหญ่ๆ คือ “ไม่ WoW เลย” กับ “โคตร WoW” แล้วค่อยมาดูว่านวัตกรรมของเราตกอยู่ตรงช่วงไหนครับ (เช่น WoW สัก 80% อะไรแบบนี้) ซึ่งอธิบายในข้อถัดไปครับ

5. Wow Factor ของนวัตกรรม

จากข้อ 4 เรามีระดับความ Wow อยู่สองฝั่ง

ฝั่งนึงคือโคตรคูล โคตร Wow อีกฝั่งก็พอโอเค ไม่ค่อย WoW เลย

ฝั่งนึงคือใหม่มาก อีกฝั่งคือใหม่นิดหน่อย

ฝั่งนึงคือ Radical Innovation อีกฝั่งคือ Incremental Innovation

ที่นี้ นวัตกรรม ไม่ได้มีอยู่ 2 แบบสุดโต่ง มันสามารถอยู่ได้ตรงกลางได้ด้วย ตัวอย่างเช่น

• นวัตกรรมอันนี้ก็ใหม่มากๆ ว้าวนะ แต่ไม่ Wow เท่านวัตกรรมอันโน้น ให้ Wow Factor สัก 80% แล้วกัน
• นวัตกรรมอันนี้ก็ดูคูลแต่เคยเห็นที่อื่นแล้วนะ แต่ก็เป็นครั้งแรกที่เอามาใช้ในธุรกิจนี้ Wow Factor สัก 50% แล้วกัน
• นวัตกรรมอันนี้ดูธรรมดานะ แต่ไอเดียเค้าดี เอาไปขายกับผู้บริโภคกลุ่มนี้ได้ด้วยเหรอ Wow Factor สัก 20% แล้วกัน
• ฯลฯ

ดังนั้นนวัตกรรมที่ฟังดูไม่ใหม่มาก ไม่ Wow มาก ก็นับเป็นนวัตกรรมได้ หากเราประเภทนวัตกรรมมาใส่คู่กับตารางความ Wow เราจะจัดกลุ่มได้ว่า นวัตกรรม นี้เป็นกลุ่มไหน ลองทดสอบดูก็ได้ เช่น iPhone รุ่นล่าสุด, การแสกน Scan QR จ่ายเงิน, Netflix, การที่สวนมะม่วงเปิดเป็นสวนท่องเที่ยว ฯลฯ

6. Business Model Innovation เป็นนวัตกรรมไหม

Business Model Innovation ถือว่าเป็นนวัตกรรมเช่นกันครับ โดยความใหม่ใน Business Model Innovation คือรูปแบบการทำธุรกิจใหม่ขององค์กร ที่ทำได้จริง เกิดประโยชน์ได้จริง เช่น

• เปลี่ยนจากการขายสินค้า เป็น ขายบริการ ตัวอย่างบริษัท Michelin ที่เปลี่ยนจากขายยางเป็นเส้นให้บริษัทขนส่ง มาขายบริการดูแลยางให้กับบริษัทขนส่งแทน สร้างกำไรให้โตมหาศาลหลายร้อยเปอร์เซนต์ โดยไม่ต้องคิดผลิตภัณฑ์ยางใหม่เลย
• เปลี่ยนจากการขายลูกค้ากลุ่มเดิม ไปขายลูกค้ากลุ่มใหม่ที่บริษัทไม่เคยคิดถึงมาก่อน ตัวอย่างบริษัท Nintendo ที่ขายเกมให้คนไม่ชอบเล่นเกม (อ่าน non customer คืออะไร)
• หาช่องทางสร้างรายได้ช่องทางใหม่ ที่บริษัทไม่เคยมี เช่น สวนส้มที่เคยมีรายได้จากการขายส้มอย่างเดียว แต่เปิดเป็นสวนท่องเที่ยวทำให้ได้เงินค่าท่องเที่ยวเพิ่ม
• ฯลฯ

ฟังดู Business Model Innovation อาจฟังดูไม่ใหม่มาก เมื่อเทียบกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ แต่ความเป็นจริงแล้ว Business Model Innovation สามารถสร้างกำไรให้บริษัทได้มหาศาล โดยที่ไม่ต้องลงทุนทำ R&D สูงเท่ากับการพัฒนานวัตกรรมประเภทอื่น เช่น สินค้า หรือ บริการ เลยครับ

ยิ่งสำหรับนักกลยุทธ์โมเดลธุรกิจด้วยแล้ว เราเชื่อเสมอว่า สินค้าเหมือนกัน แต่ใช้โมเดลธุรกิจที่แตกต่างกัน ส่งผลต่อความสำเร็จและความล้มเหลวของธุรกิจได้แตกต่างกันมหาศาล

การพัฒนานวัตกรรมโมเดลธุรกิจ จึงส่งผลต่อความสำเร็จให้ธุรกิจได้ ไม่น้อยไปกว่าการคิดนวัตกรรมใหม่ด้านอื่นเลยครับ (แนะนำให้อ่าน Business Model Innovation คืออะไร

7. สรุป นวัตกรรม (Innovation) คืออะไร

นวัตกรรม (Innovation) คือ การพัฒนาสิ่งใหม่ที่นำไปใช้ได้จริงและสร้างประโยชน์ได้ ถ้าพัฒนาสิ่งใหม่ที่เอาไปใช้ประโยชน์ได้จริง สามารถนับเป็นนวัตกรรมได้หมดครับ จะใหม่มากก็ได้ ไม่ใหม่มากก็ได้ ใช้เทคโนโลยีก็ได้ ไม่ใช้เทคโนโลยีก็ได้ เป็นสินค้าก็ได้ บริการก็ได้ โมเดลธุรกิจก็ได้

63636363636363636363636363

อ่านมาถึงตรงนี้ก็ต้องขอบคุณผู้อ่านมากครับ เรื่อง Innovation เป็นเรื่องสนุกและเกี่ยวข้องโดยตรงกับการสร้างคุณค่า (Value Proposition) ซึ่งยังมีรายละเอียดที่น่าสนใจกว่านี้อีกมาก ถ้าอยากอ่านเรื่องอื่นเกี่ยวกับ value proposition design และ business model รวมถึงเรื่อง strategy เพิ่มเติม สามารถอ่านได้จากหน้าสารบัญ 

หากผู้อ่านอยากรู้เรื่องการสร้าง นวัตกรรม (innovation) แบบลึกซึ้ง สามารถติดต่อผู้เขียนเรื่องฝึกอบรมหรือการทำ workshop ได้ โดยสามารถดูรายละเอียดช่องทางการติดต่อผู้เขียนได้ที่ About ครับ