กระแสรายได้ (Revenue Streams) คืออะไร

หัวใจสำคัญของการทำธุรกิจ คือ การสร้างรายได้ เพราะ “รายได้” คือต้นทางของ “กำไร” แล้วธุรกิจทุกวันนี้ มีวิธีหารายได้อย่างไรบ้าง มีกี่แบบ วันนี้ มาทำความรู้จักกับ กระแสรายได้ (Revenue Streams) ว่าคืออะไร และ มีส่วนสำคัญในการออกแบบโมเดลธุรกิจอย่างไรครับ

1. กระแสรายได้ (Revenue Streams) คืออะไร

รายได้ คือ เงินที่ธุรกิจได้รับจากการทำธุรกิจตามปกติ เช่น ธุรกิจเราผลิตของขาย พอเราขายของให้ลูกค้าเสร็จ เราก็ได้รับเงินรายได้เป็นค่าตอบแทน หรือ ถ้าเราเปิดร้านซ่อมจักรยาน พอเราซ่อมให้ลูกค้าเสร็จ เราก็ได้รับค่าซ่อมจักรยาน เป็นเงินรายได้ค่าตอบแทน

ส่วนคำว่ากระแส หรือ streams จริงๆ มาจากคำว่ากระแสน้ำ ให้ลองนึกภาพแม่น้ำที่ไหลมาเรื่อยๆ นั่นแหละครับ

พอเราเอาสองคำมารวมกันเป็น Revenue Streams ก็เปลี่ยนจาก “กระแสน้ำ” เป็น “กระแสเงิน” หรือ “กระแสรายได้” แทน เพื่อสะท้อนภาพว่า ธุรกิจต้องมีการสร้างรายได้ ธุรกิจต้องมี “กระแสเงิน” หรือ “กระแสรายได้” ไหลเข้าธุรกิจ

ดังนั้น Revenue Streams คือ ช่องทาง “กระแสรายได้” ของธุรกิจ

Revenue Streams คือ ช่องทาง “กระแสรายได้” ของธุรกิจ

โสภณ แย้มกลิ่น

2. ประเภทของกระแสรายได้

มาดูกันว่า Revenue Streams แบ่งได้เป็นกี่ประเภท

Operating Revenue Streams

Operating Revenue Streams คือ กระแสรายได้ ที่มาจากการดำเนินงานของธุรกิจตามปกติ เช่น ถ้าธุรกิจเราขายของ เงินที่ได้จากการขายของ ก็เป็นกระแสรายได้จากการดำเนินงานตามปกติของธุรกิจเรา หรือ ถ้าเป็นเจ้าของอพาทเม้นท์ ค่าเช่าจากผู้เช่าก็เป็นกระแสรายได้จากการดำเนินงานตามปกติของธุรกิจเรา

Non Operating Revenue Streams

Non Operating Revenue Streams คือ กระแสรายได้ ที่ไม่ได้เกิดจากการดำเนินธุรกิจตามปกติ เช่น ธุรกิจเราซื้อมาขายไปธรรมดา แต่เราได้ดอกเบี้ยพิเศษตอนสิ้นปี อันนี้ถือว่า ไม่ได้เป็นกระแสรายได้จากการดำเนินงานตามปกติ เพราะธุรกิจปกติเราขายของ เป็นต้น

(ปล. แต่ถ้าเราทำธุรกิจธนาคาร ดอกเบี้ยรับถือเป็นรายได้ปกติของธุรกิจนะ)

ถ้าเปรียบเทียบกับตัวเรา Operating Revenue Streams ก็คือ เงินเดือน โบนัส ค่าตอบแทนต่างๆ ที่เราได้จากการทำงาน ส่วน Non Operating Revenue Streams ก็เช่น แม่ให้เงินมาใช้ หรือ ถูกหวย นั่นแหละครับ

ในบทความนี่ เราจะเน้นที่ กระแสรายได้จากการดำเนินงานปกติ (Operating Revenue Streams) เพราะ เป็นการสร้างรายได้หลักของธุรกิจครับ

3. Revenue Streams มีอะไรบ้าง

เมื่อ Revenue Streams คือ ช่องทาง “กระแสเงิน” ของธุรกิจ เราก็อยากให้ “กระแสเงิน” มันไหลมาที่ธุรกิจเยอะๆ เปรียบเสมือนเวลาตั้งเมืองสมัยโบราณ ที่ผู้ก่อตั้งอยากให้มีแม่น้ำหลายสาย ไหลมาบรรจบกันที่เมืองเราพอดี เพื่อความอุดมสมบูรณ์นั่นแหละครับ

แต่ ก่อนที่เราจะออกแบบธุรกิจ เพื่อให้มีแม่น้ำหลายสายไหลมารวมที่เรา เรามาดูกันก่อนว่า เราจะสร้าง “กระแสรายได้” ได้กี่ประเภทบ้าง โดยเราอาจแบ่งกระแสรายได้ ได้เป็น 4 ประเภทคร่าวๆ ดังนี้

กระแสรายได้ จากการทำธุรกรรม (Transaction)

กระแสรายได้จากการทำธุรกรรม (Transaction-based revenue streams) คือ กระแสรายได้ที่เกิดจาก การทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนสินค้า เวลาเราขายสินค้า เราแลกเปลี่ยนสินค้า เป็น กระแสรายได้ นั่นเอง หรือเรียกแบบง่ายๆ ก็คือ กระแสรายได้จากการขายสินค้า

วิธีนี้คือ การสร้างกระแสรายได้พื้นฐาน ที่ธุรกิจทั่วไปรู้จักและทำกันมานาน ไม่ว่าจะเป็น “ผลิตเพื่อขาย” หรือ “ซื้อมาขายไป” ครับ

กระแสรายได้ จากการขายบริการ (Service)

กระแสรายได้ จากการขายบริการ (Service-based revenue streams) เรียกว่าเป็นอีกช่องทางการสร้างกระแสรายได้ที่เราคุ้นเคย คือ แทนที่จะขายสินค้า เราสามารถมีธุรกิจที่ขาย “บริการ” แทน ดังนั้น กระแสรายได้ก็จะมาในรูปแบบของ ค่าให้บริการรายชั่วโมง รายวัน เช่น ค่านวดสำหรับร้านนวด เป็นต้น

กระแสรายได้ จากการขายโครงการ (Project)

กระแสรายได้ จากการขายโครงการ (Project-based revenue streams) คือ กระแสรายได้ที่ได้ครั้งเดียว แต่ได้เงินก้อนใหญ่เลย โดยภายในโครงการอาจจะมีธุรกรรมยิบย่อยมากๆ ลองนึกภาพ เราขายโปรเจคจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์ให้องค์กรทั้งปี เป็นต้น

กระแสรายได้ ที่เกิดขึ้นซ้ำๆ (Recurring)

กระแสรายได้ ที่เกิดขึ้นซ้ำๆ (Recurring revenue streams) คือ กระแสรายได้ที่เกิดอย่างต่อเนื่อง ไม่ได้เกิดขึ้นครั้งเดียวจบแบบ 3 ประเภทแรก เช่น ค่าเช่า (Rent) ค่าสมาชิก (Subscription) เป็นต้น

การที่ธุรกิจมีกระแสรายได้ประเภทนี้ จะช่วยให้ธุรกิจมีเงินเข้าตลอดเวลา เหมือนแม่น้ำที่มีน้ำไหลตลอดทั้งปีแบบไม่ต้องออกแรงมาก จึงเป็นวิธีการสร้าง กระแสรายได้ ที่ธุรกิจปรับมาใช้ในปัจจุบัน

ตัวอย่างเช่น Microsoft Office ก่อนหน้านี้ บริษัท Microsoft เน้นสร้างกระแสรายได้ในรูปแบบ Transaction-based ด้วยการขายโปรแกรม Microsoft Office แบบขาดไปเลยในราคา 8,000 – 10,000 กว่าบาท

แต่ในปัจจุบันบริษัทได้ปรับมาสร้างกระแสรายได้ ในรูปแบบ Recurring ด้วยการให้ลูกค้าจ่ายค่าบริการรายเดือน หรือ รายปีในการใช้ Microsoft Office 365 ในราคาปีละ 1000 – 2000 บาท แทน

---

Revenue Streams มีได้หลากหลายมาก ธุรกิจยังสามารถสร้าง Revenue Streams แบบอื่นๆ ได้อีก เช่น ค่าโฆษณา (Advertising), ค่าแนะนำทางการตลาด (Affiliate) ฯลฯ วันหลังจะมาเล่าให้ฟังถึงการสร้าง Revenue Streams แบบเจาะลึกให้ฟังครับ

4. สรุป Revenue Streams

Revenue Streams คือ ช่องทาง “กระแสรายได้” ของธุรกิจ มีได้หลายประเภท แต่ที่เราสนใจในการออกแบบ Business Model คือ กระแสรายได้จากการดำเนินงาน (Operating revenue streams) ซึ่งก็มีได้หลากหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นจากการทำธุรกรรม การบริการ การขายโปรเจคใหญ่ๆ หรือ การสร้างวิธีที่ให้ลูกค้าต้องจ่ายเงินให้เราซ้ำๆ (Recurring)

หลักสำคัญคือ ธุรกิจไม่ควรพึ่งพา Revenue Streams เพียงวิธีเดียว หรือ ช่องทางเดียว เหมือนเมืองทั้งเมืองมีแม่น้ำผ่านสายเดียว เกิดมีอะไรกับแม่น้ำเส้นนั้นขึ้นมา ชาวเมืองได้เดือดร้อนกันไปหมด จะให้ปลอดภัย ในเมืองก็ควรมีแม่น้ำหลายสาย

ธุรกิจก็เช่นกัน เราควรสร้าง Revenue Streams เพิ่มเติมให้กับธุรกิจ จะช่วยให้ธุรกิจสร้างรายได้เพิ่มขึ้น มีความปลอดภัยมากขึ้น

แต่การสร้าง Revenue Streams ไม่สามารถอยู่ๆ ก็สร้างได้ครับ ต้องเข้าใจเรื่องโมเดลธุรกิจเป็นอย่างดี การสร้าง Revenue Streams จึงเป็นหนึ่งเรื่องของโมเดลธุรกิจ (Business Model) และ นวัตกรรมโมเดลธุรกิจ (Business Model Innovation) ครับ วันหลังจะมาเล่าแบบเจาะลึกเรื่องนี้กันนะ

63636363636363636363636363

อ่านมาถึงตรงนี้ ก็ต้องขอบคุณผู้อ่านมากครับ เรื่องการออกแบบ Revenue Streams เป็นแนวคิดสำคัญมากของการออกแบบโมเดลธุรกิจ ยังมีรายละเอียดที่น่าสนใจกว่านี้อีกมาก ถ้าอยากอ่านเรื่องอื่นเกี่ยวกับ Value Proposition Design, Business Model และ Business Model Innovation รวมถึงเรื่องกลยุทธ์อื่นๆ เพิ่มเติม สามารถอ่านได้จากหน้าสารบัญ 

หากผู้อ่านอยากรู้เรื่อง Revenue Streams และ Business Model Innovation แบบลึกซึ้ง สามารถติดต่อผู้เขียนเรื่องฝึกอบรมหรือการทำ workshop ได้ โดยสามารถดูรายละเอียดช่องทางการติดต่อผู้เขียนได้ที่ About ครับ